Basit Denklemler 101

   Kalabalık bir sakinlik var buralarda. Radyosunu açan yalnızlığa koşuyor sanki. Nereye gittikleri de malum tabii. Yani kime göre gitmek? Ya dönüyorsa mesela. Yolda birini görünce hep bir yere gittiğini düşünür. Herkesin ağzında aynı soru: Nereye gidiyor? Biri çıkıp nereden dönüyor demiyor. Elbette nereden gelip nereye gittiğini bildiğiniz biri değil söz konusu. Neden bize hep gidişler işlenmiş mesela? Neden dönüşler bize yabancı? Kimse bilmez bu sorunun cevabını. Kimisi gidişler acıtır da kalır içimizde der kimisi dönenimiz olmadı ki bilelim der. Oysa insan gitmeyi de bilir dönmeyi de. Anılarla dolu bir Ankara metrosunda Söğütözü'nde inip inceleyin mesela. İner inmez karşınıza bakın. Geçen metrodaki insanlar gidiyor mu, dönüyor mu? Cevabınız gidiyor ise durağınıza varmamışsınızdır. Ancak cevabınız dönüyorsa eğer durağınız geçmişsinizdir. Dönenlere katılın, durağınıza dönün. Basit bir denklem aslında. Ancak insanlar ne kadar bilinmez olursa da o kadar zor bir denklem. Ve tabii hayatınıza girenler de var. Bilinmeyenler çoğalınca insanlar o kadar basitleşir. Denklem de o kadar zorlaşır. Peki x mi yalnız kalmalı bu çok bilinmeyenli denklemde? Bence fazlaca yanlış bir soru. Öncelikle sen nesin? X, y, z, t? Hadi t ol. Denklemin öteki tarafında yalnız kalması gereken sen oluyorsun. Çünkü hayatındaki senden başka bilinmeyenler seni var edenlerdir. O, şu ve bu eşittir sen. Aman diyeyim değer verip t'yi bulmaya çalışmayın. Diğer bilinmeyenlere verdiğiniz değer sizi gereksiz çoğaltabilir veyahut gereksiz yere eksiltebilir. Bırakın bilinmeyen olarak kalsın, kalın. Zaman ve hayat size neyin ne olduğunu gösterecektir ve an gelecek denklemde kimin kalacağı değişecektir. Diyelim denkleminizdeki x yerine y geldi. Hiçbir şey değişmeyecektir sonuç yine t olacaktır çünkü değer verilmemişti. Bir bilinmeyen çıktı yerine bir başka bilinmeyen geldi. Bu bilinmeyeni denkleminize koyarken elinizde sonsuz seçenek olacaktır. Eğer siz değer vermiş olsaydınız bu iş çok farklı olacaktı. Bir bilinmeyeni sağlamak bilinmediği için sonsuz tercihlidir. Ancak değer vermiş olsaydınız bu değer verdiğiniz denklemden çıktığı zaman sonsuz tercihten olasılığınız aynı değerli tek tercihe iniyor. Hayatınızı bir değer üzerinden biçmeyin. Bilinmeyeni değerli yaptığınız zaman ve bu değerin yerine fazlasını veya eksiğini koyma yanlışına bulaşırsanız bu denklemde yanlış çıkan t yani siz olacaksınız. İlla değer mi vermek istiyorsunuz? Denkleminizde değerli olan tek şey t olmalı. Bırakın kendinize verdiğiniz değeri diğer bilinmeyenler kendi arasında paylaşsın. Böyle olduğunda hiçbir bilinmeyen sizden değerli olmayacaktır. Şimdi bana "ula zeki, ha bilinmeyenlerden biri negatif olur da diğer bir bilinmeyenin değeri senden fazla olmak zorunda olursa? Sen de matematikle artistlik yapıyorsun." diyen bir dostum çıkacaktır. Ona demek istediğim birincisi burada matematik dersi vermiyorum, verecek konumda da değilim; salt analitik düşünmekten vazgeçmelisin olacaktır. İkincisi sen denklemine geçtim sıfır koymayı negatif koyuyorsan bırak kibirli, matematik bilmeyen bir matematikçi olmaya çalışan biri olarak kalayım. Hayatı bilmeyip saçma insanları hayatına koyma hatasına düşmekten çok daha iyidir. Basit matematikten çıkacak olursak da ben kimseye hayatınıza giren kimseye değer vermeyin demiyorum. Hobi olarak yine verin ancak bunu kâğıda dökmeyin. Bırakın tahminlerinizde veya hayallerinizde kalsın bu değer. Matematiksel hataları düzeltmek nispeten kolaydır. Ama hayatınızda yaptığınız hatalar yanlışın büyüklüğüne göre hasarsız düzelmeyecektir. Ve üzgünüm bu hasar sizde iz bırakacaktır. Üzülmeyin ama. Aynaya baktığınızda izsiz bir vurdumduymaz olmaktansa izinden ders çıkarmış bir vurdumduymaz olmak daha yararlıdır. İlla vurdumduymaz mı olmak gerekir? Hayır tabii ki de. İsterseniz boş vermiş olun, isterseniz düşünmeyen olun. Ama kendi yansımanızı bakarken asla kendinizi değersizlestiren bir sıfat olmayın. Çünkü bu, zamanla sizi çürüten bir yükleme dönüştürecektir. Kendi tımarhanenizi kendi yansımanızda yaratmayın. Ha deli olun yine ama köyün delisi olun mesela. Sahip çıksınlar size. Bir tas yemeğiniz bir bardak suyunuz olsun önünüzde. Değilse hasta kokulu bir yerlerde yalnız damgalı ölür gidersiniz. Selanız okunmaz naşınız klozete atılıp sifon çekilir. Kendiniz dışkı yapmayın efendim. Basit bir denklemin bir tarafındaki tek değerli bilinmeyen olun ki bu sizi bilinen yapacaktır veya değer verilmesi en mantıklı bilinmeyen olun. Ha ben başka bir şey olmak istiyorum derseniz özetleyeyim: Ne olursanız olun hiçbir şey sizden değerli olmamalı ve hep mantık çerçevesinde değerlendirilen siz olun.